କୁସୁମାଞ୍ଜଳି

ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓ

ନବ ବସନ୍ତ-ଭବନା

(୨)

(୩)

(୪)

ଏ ସୃଷ୍ଟି ଅମୃତମୟ ହେ

ମଧୁମୟ ସୃଷ୍ଟି ସୁଧାମୟ ସୃଷ୍ଟି

ଏ ସୃଷ୍ଟି ଅମୃତମୟ ହେ,

ଜାଗ ନରନାରୀ ଅମୃତ-ସନ୍ତତି,

ପିଅ ସେ ଅମୃତ ପୟ ହେ,

ପିଇ ସେ ଅମୃତ ଦିବସ-ଶର୍ବରୀ

ଗାଅ ଅମୃତର ଜୟ ହେ ।୧।

ମହାନ ଅନ୍ତର ଉଦାର ଆକାଶ

ତେଜେ ତେଜେ ତେଜୋମୟ ହେ,

ସେ ବରେଣ୍ୟ ଭର୍ଗ ମନ୍ଦାକିନୀଧାରା

ନାଶଇ ମରଣଭୟ ହେ,

ସେ ତିମିର-ହର ଗଗନର ଜ୍ୟୋତି

ପାନେ ହୁଅ ପୁଣ୍ୟାଶୟ ହେ ।୨।

ଅକୂଳେ ଅତଳ ମହା ପାରାବାର

ନାଦେ ନାଦେ ନାଦମୟ ହେ,

ଅବନୀ-ଲକ୍ଷ୍ମୀର ପ୍ରସବିତା ସିନ୍ଧୁ

ନିବିଡ଼ ନୀଳିମାଳୟ ହେ,

ତରଳ ତରଙ୍ଗେ ଢାଳେ ନାଦ-ସୁଧା

ପିଅ ସେହି ତାଳ-ଲୟ ହେ ।୩।

ଅମ୍ବର-ଚୁମ୍ବିତ ମହା ମହୀଧର

ହିମେ ହିମେ ହିମାଳୟ ହେ,

ଧରା-ରାଣୀ-ବେଣୀ କେତେ ଗିରିଶ୍ରେଣୀ

ନିର୍ଝର-ମୁକୁତାମୟ ହେ,

ସେ ଶିଳା-ଲୀଳାରେ ଘନୀଭୂତ ସୁଧା

ପାନେ ପାପ କର କ୍ଷୟ ହେ ।୪।

ଦିଗନ୍ତବିହାରୀ ବାୟୁ ସଦାଗତି

ଶ୍ୱାସେ ଶ୍ୱାସେ ଶ୍ୱାସମୟ ହେ,

ମଳୟ-ଲାସ୍ୟେ ବା ପ୍ରଳୟ-ତାଣ୍ଡବେ

ସଦା ଚଞ୍ଚଳ ଅଥୟ ହେ,

ସେ ମୃଦୁଳ ଲାସ୍ୟେ, ସେ ଚଣ୍ଡ ତାଣ୍ଡବେ

ଅମୃତର ଅଭିନୟ ହେ ।୫।

ମରୀଚିକା-ମୟ ତରୁ-ଶୂନ୍ୟ ମରୁ

ଘୋର ତୃଷା-ରଙ୍ଗାଳୟ ହେ,

ଦିଗନ୍ତବିସ୍ତୃତ ଜ୍ୱଳନ୍ତ ପ୍ରାନ୍ତର

ପଥଶୂନ୍ୟ ନିରାଶ୍ରୟ ହେ,

ସେ ମରୁ ଅନ୍ତରୁ ବହେ ସୁଧା-ସ୍ରୋତ

ପିଅ ସେହି ସୁଧାପୟ ହେ ।୬।

କୋମଳ ଶ୍ୟାମଳ ତୃଣ-ଶସ୍ୟକ୍ଷେତ୍ର

ବନ ତରୁ-ଲତାମୟ ହେ,

ବର୍ଣ୍ଣେ ବିଚିତ୍ରିତ ଶବ୍ଦେ ମୁଖରିତ

ଗନ୍ଧେ ପୂରିତ-ହୃଦୟ ହେ,

ଡାଳେ ଡାଳେ ଢାଳେ ମଧୁରସଧାରା

ଫଳ ପୁଷ୍ପ କିଶଳୟ ହେ ।୭।

ନିତ୍ୟ ବହମାନ ନଦନଦୀମାନ

ସ୍ୱଚ୍ଛ ସରୋବରଚୟ ହେ,

ସମୀର ପରଶେ କଳକଳ-ନାଦୀ

ରମ୍ୟ ବୀଚିମାଳାମୟ ହେ,

ବକ୍ଷରେ ବିମ୍ବିତ ଚନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟ ତାରା

ଜନମାଏ କି ବିସ୍ମୟ ହେ ।୮।

ଭୂଲୋକ ଦ୍ୟୁଲୋକ ପୁଣି ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ

ପ୍ରକୃତିର ନାଟ୍ୟାଳୟ ହେ,

ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ ପଶୁ ବିହଙ୍ଗମ

କୀଟପତଙ୍ଗମଚୟ ହେ,

ରହସ୍ୟ-ପୂରିତ ଏ ଅସୀମ ବିଶ୍ୱ

ଅମୃତେ ଅମୃତମୟ ହେ ।୯।

ପୂର୍ବାଶାର ଦ୍ୱାରେ ଉଭା ଉଷା-ରାଣୀ

ସୁଚି ଭାନୁ-ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହେ,

ସ୍ନିଗ୍‍ଧ ଛାୟାମୟୀ       ସନ୍ଧ୍ୟା ମହାଦେବୀ

ଆଦେଶିଣ ଧ୍ୟାନ ଲୟ ହେ,

ଆଲୋକ-ବିଳାସୀ       ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦିବସ

କର୍ମ-ଜାଗରଣମୟ ହେ,

ତପସ୍ୱିନୀ ଅବା ଜ୍ୟୋତ୍ସାମୟୀ ରାତ୍ରି

ବିଶ୍ରାମର ସୁସମୟ ହେ,

ବସନ୍ତ ନିଦାଘ ବରଷା ଶରତ

ହିମ ଶୀତ ୠତୁଚୟ ହେ,

ପ୍ରଶାନ୍ତ ଗମ୍ଭୀର ମଧୁର ରୁଚିର

ଦବ୍ୟ ସୁଧା-ସ୍ୱାଦମୟ ହେ ।୧୦।

ଗୃହ ପରିବାର ମାନବ ସମାଜ

ନରନାରୀ ଲୋକାଳୟ ହେ,

ପିତା ମାତା ଭାଇ ଭଗିନୀ ଦମ୍ପତ୍ତି

ତନୟା କିମ୍ବା ତନୟ ହେ,

ଗୁରୁଜନ ବନ୍ଧୁ କିମ୍ବା ଅନ୍ତେବାସୀ

ଆତ୍ମାୟାଦି ଦେବାଳୟ ହେ,

ଦୟାନିକେତନ ଧର୍ମୀଧିକରଣ

ବିଦ୍ୟାଳୟ ଦେବାଳୟ ହେ,

ଶ୍ରଦ୍ଧା ଭକ୍ତି ପ୍ରୀତି ଦୟା ଶୁଭାକାଙ୍‍କ୍ଷା

ପୁଣ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ ବିନୟ ହେ;

ଏ ସକଳ ମଧ୍ୟେ ନିବସନ୍ତି ବିଭୁ

ଶାଶ୍ୱତ ଅମୃତମୟ ହେ ।

ଗରଳୁ ଅମୃତ କରନ୍ତି ବାହାର

ଅନନ୍ତ ଅମୃତାଳୟ ହେ ।

ପରମ ଜନକ ପରମ ଜନନୀ

ତାଙ୍କ ପଦେ ବରାଭୟ ହେ ।

ସେହି ବରାଭୟ ଆନନ୍ଦାମୃତର

ହୁଅ ଶିଶୁ ସ୍ତନନ୍ଧୟ ହେ ।୧୧।

ନବ ଯୁଗର ଅଭିଷେକ

(୧)

(୨)

ଧରଣୀ ପ୍ରତି ସମୁଦ୍ରର ଉକ୍ତି

କହ କହ ମୋତେ ମହୀ,

କାହା ଆଗେ ବଡ଼ ତୁହି,

ହାତର ମୁଠାରେ ଥିବା ପରକାରେ

ଧରିଅଛି ତୋତେ ମୁହିଁ ।

ଅପଲକ ନେତ୍ରେ ନିତି

ଦେଖୁଛି ତୋତେ ମୁଁ କ୍ଷିତି,

କେମନ୍ତେ ତୋହର ଉତ୍‍ଥାନ ପତନେ

ଯୁଗ ଯାଉଅଛି ବିତି ।

ଧରଣୀ ତୁ ମୋର ସୁତା,

ମୋ ଲାଗି ବିଭବଯୁତା,

କାହାଠୁ ପାଇଲୁ ଏତେ ଧନ ଧାନ୍ୟ

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମଣି ମୁକୁତା ?

ମୋ ବକ୍ଷୁଁ ପର୍ବତମାନ

ଉଠନ୍ତି ଭେଦି ବିମାନ,

ଚୂର୍ଣ୍ଣ ରେଣୁ ହୋଇ       ମୋ ବକ୍ଷରେ ପୁଣି

ଲଭନ୍ତି ଆଶ୍ରୟ ସ୍ଥାନ ।

ମୋ ଯୋଗୁଁ ଜୀବ ଜୀବନ;

ମୋ ବିନା ନିଶ୍ଚେଁ ମରଣ,

ମୋହରି ସଲିଳ ବରଷଇ ଘନ

ଆରୋହି ବାୟୁ-ବାହାନ ।

ମୋହରି ରସେ ତୁ ରସା,

ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳା ସୁରସା,

ପତ୍ର-ପୁଷ୍ପ-ଫଳେ ହୋଇଛୁ ମଣ୍ଡିତା,

ମୋ ଲାଗି ତୋର ସୁଦଶା ।

ଧରିଅଛି ତୋତେ କୋଳେ,

ତହିଁ ତୁ ଥା ସୁଖଭୋଳେ

ମୋ ପିଅର ବ୍ୟୋମ ଦେଖୁଛନ୍ତି ତୋତେ

ସୂର୍ଯ୍ୟ-ଚନ୍ଦ୍ର ବେନି ଡୋଳେ ।

ଆଶା

ଏ ଭବ-ଭୈରବ-ବନେ ଶ୍ରାନ୍ତ ଅବସନ୍ନ

ପଥିକ ଏକାକୀ,

ଭ୍ରମଇ ହରାଇ ପଥ ନିରାଶ ବିଷଣ୍ଣ

ଦୁଃଖେ ଡାକି ଡାକି ।

ସର୍ବଗ୍ରାସୀ ଘୋର ମୋହ ଅନ୍ଧାରେ ମଗନ

ଦିଗ-ଦିଗନ୍ତର,

ସର୍ବଗ୍ରାସୀ ସ୍ଵାର୍ଥମେଘ ଆବୃତ ଗଗନ

ଘୋର ଭୟଙ୍କର ।

ଈର୍ଷାର ବିକଟ ହାସ୍ୟ ଚପଳାସ୍ଫୁରତି

ଧରଷେ ନୟକ,

କ୍ରୋଧ ଦ୍ୱେଷ ଗରଜନ ଭୟାବହ ଅତି

ରୋଧଇ ଶ୍ରବଣ ।

ହୁହୁରବେ ବହେ ପାପ-ପ୍ରଳୟ ପବନ

କମ୍ପେ ବସୁମତୀ,

ତ୍ରାସେ ବିକମ୍ପିତ ସ୍ତବ୍‍ଧ ପାନ୍ଥ-ପ୍ରାଣ-ମନ

ନ ଦିଶଇ ଗତି ।

ମାତୃଅଙ୍କ ହରାଇଣ ଶିଶୁ ଅସହାୟ

ଯେସନ ଅନ୍ଧାରେ,

କାନ୍ଦଇ ତେସନ ପାନ୍ଥ ହୋଇ ନିରୁପାୟ

ଆର୍ତ୍ତ-ହାହାକାରେ ।

(୨)

କାନ୍ଦିଣ ବୋଲଇ, ‘‘ମା’ ଗୋ ଜଗତଜନନୀ !

ଏ କି ଲୀଳା ତୋର,

କାହିଁକି ଝଟିକା-ମୟୀ ଏ ଘୋର ରଜନୀ,

ଏ ଅରଣ୍ୟ ଘୋର ?

କାହିଁ ଛାଡ଼ିଗଲୁ ମା’ ଗୋ ! ଏ ଭୀଷଣ ବନେ

ଦୁର୍ବଳ ତନୟେ !

ପଥ ନ ଜାଣଇ, ନାହିଁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଚରଣେ,

ସ୍ତବଧ ମୁଁ ଭୟେ ।

ଶୈଶବେ ଯୌବନେ ମା’ ଗୋ ! କି ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦୃଷ୍ଟି

ଦେଲୁ ଏ ନୟନେ ।

କେମନ୍ତ ଉତ୍ସାହ ପ୍ରୀତି ବିଶ୍ୱାସର ସୃଷ୍ଟି

କି କଲୁ ଏ ଜୀବନେ ।

ଏବେ ମା’ଗୋ ବିଷାଦର ଜୀବନ୍ତ ମରଣେ

କାହିଁକି ଏ ପ୍ରାଣ ।

ଏକାନ୍ତ ଅବଶ ଅବ- ସନ୍ନ ଅନୁକ୍ଷଣେ

ହତ ବୁଦ୍ଧି ଜ୍ଞାନ ।

ଏ ମୃତ୍ୟୁ-ସଂକଟେ ମା’ ଗୋ ! ନ ରଖିଲେ ତୁହି

ଆଉ କେ ରଖିବ ?

କାତରେ ବିକଳେ ଆଜି ଡାକୁଅଛି ମୁହିଁ

ଦୀନହୀନ ଜୀବ ।

ଏ ଘୋର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆଉ ନ ପାରଇ ସହି

ଦେ’ ମା’ ଦରଶନ ।

ପ୍ରକାଶ ଶ୍ରୀମୁଖ ଜ୍ୟୋତି ଏବେ କୃପା ବହି

ମୁଁ ଯେ ଅକିଞ୍ଚନ ।”

(୩)

ଏମନ୍ତ ସେ ପାନ୍ଥ ଆହା କାନ୍ଦିଣ କାତରେ

ହୋଇଲା ମୂର୍ଚ୍ଛତ

ସହସା ଆକାଶ-ବାଣୀ ତା ହୃଦ-କନ୍ଦରେ

ହେଲା ପ୍ରବାହିତ ।

‘‘ଉଠି ବତ୍ସ, ଅଛି ପାଶେ, ନୟନ ଫିଟାଇ

ଦେଖ ରେ ତୁ ବାରେ

ଭ୍ରାନ୍ତିବଶେ ମୋର କ୍ରୋଡ଼ ଛାଡ଼ି କାହିଁପାଇଁ

କାନ୍ଦୁ ନିରାଶାରେ ?

ଦେଖ ରେ ନୟନ ଫେଡ଼ି ମୋ ନୟନପ୍ରଭା

ଆଶା-ପ୍ରଭା-ମୟୀ,

ବିନାଶି ତିମିର-ରାଶି ବିଶ୍ୱାସ-ସୁଲଭା

ବିଶ୍ୱ ଉଜଳଇ ।’’

(୪)

ହୃଦୟର ସ୍ତରେ ସ୍ତରେ ସଞ୍ଚରିଲା କ୍ଷଣେ

ସେ ସ୍ଵର୍ଗ-ସଙ୍ଗୀତ,

ଭାଜିଲା ବିଷମ ମୋହ, ଚିତ୍ତ ନବ ପ୍ରାଣେ

ହେଲା ତରଙ୍ଗିତ ।

ନୟନ ଉନ୍ମୀଳି ପାନ୍ଥ ଦେଖେ ଆଚମ୍ବିତ

ଅପୂର୍ବ ଦର୍ଶନ,

ନାହିଁ ସେ ଅନ୍ଧାର ଘୋର, ବିଲୁପ୍ତ ଚକିତେ

ସେ ଭୈରବ ବନ ।

ଆଲୋକ-ପ୍ରବାହ ଦଶ- ଦିଶେ ଉଛୁଳଇ

ନାଶି ଅନ୍ଧକାର,

ସେ ଆଲୋକ-ସୁଧାପାନେ ପ୍ରାଣେ ଉପୁଜଇ

ଆଶ୍ଵାସ ଅପାର ।

ସହସା ଅଗ୍ରତେ ଉଭା ଦେବୀ ପ୍ରଭାମୟୀ

ସହାସ ମୂରତି,

ବେନି ପାର୍ଶ୍ୱେ ବେନି ସଖୀ ଦିବ୍ୟ ତେଜୋମୟୀ

କରନ୍ତି ଆରତି ।

ବାଳାର୍କ କିରୀଟରୂପେ ଉଜଳେ ଭୁବନ

କଜ୍ଜ୍ୱଳ-ଚିକୁରେ,

ନିଶାନ୍ତ ତାରକା ବର୍ଷି ପ୍ରଶାନ୍ତ କିରଣ

ନେତ୍ରଯୁଗେ ସ୍ଫୁରେ ।

ଚରଣେ କିରଣମୟ ଶତଦଳଦଳ

ଉଠଇ ବିକଶି,

ସଖୀଏ ନିଅନ୍ତି ତୋଳି ସେହି ଶତଦଳ

ହର୍ଷେ ହସି ହସି ।

ମହାଦେବୀ ଦେହପ୍ରଭା ଦିଗଙ୍ଗନାଙ୍କର

ଜଳଦ-ବସନେ,

ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁ ଦର୍ଣ୍ଣାତ୍ସବ ସୃଜେ ମନୋହର

ଅନନ୍ତ ଗଗନେ ।

ପାରିଜାତ-ପୁଷ୍ପମୟ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗୁ ପ୍ରସରି

ସ୍ଵର୍ଗୀୟ ସୌରଭ,

ସକଳ ସନ୍ତାପ ଶ୍ରାନ୍ତି ଅବସାଦ ହରି

ପୂର୍ଣ୍ଣ କରେ ନଭ ।

ମହାଦେବୀ-ଆବିର୍ଭାବେ ସ୍ଥାବର ଗଙ୍ଗମ

ପୁଲକେ ପୂରିତ,

ବିକଶି ଉଠଇ ପୁଷ୍ପ ଗାଏ ବିହଙ୍ଗମ

ଲଳିତ ସଙ୍ଗୀତ ।

ଆନନ୍ଦେ ବିହ୍ୱଳ ପାନ୍ଥ ଭକ୍ତିପୁଲକିତ

ନମଇ ପୟରେ,

ଆନତ କରନ୍ତେ ଶିର ପ୍ରଭା ଲୋକାତୀତ

ନୟନେ ସଞ୍ଚରେ ।

ସହସା ପ୍ରକାଶ ମହା- ଦେବୀ ପଦତଳେ

ସ୍ଵରଗ ତୋରଣ,

କୋଟି ପ୍ରଭାକର ଜିଣି ମହାତେଜେ ଜ୍ୱଳେ

ବିଚିତ୍ର ଶୋଭନ ।

ତୋରଣ-ଲଲାଟେ ଶୋହେ ଇନ୍ଦ୍ରଚାପାକାର

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣାବଳୀ,

ଆହା କି ଅମୃତମୟ ଘୋଷଣା ଉଦାର

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଉଜଳି ।

‘‘ଭକ୍ତି-ପ୍ରୀତି-ସହଚରୀ– ଆଶା-ଅଧିଷ୍ଠିତ

ଏ ସ୍ଵର୍ଗ ତୋରଣ,

ସଦା ଅବାରିତ-ଦ୍ୱାର ପ୍ରଭା-ବିଭାସିତ

ବିଶ୍ୱ-ବିମୋହନ ।

ଆସ ଆସ ପାପୀ ତାପୀ ଯେ ଅଛ ଜଗତେ

ସେବି ଦେବୀପଦ,

ପ୍ରବେଶ ସ୍ଵରଗଧାମେ ଭୁଞ୍ଜରେ ସନ୍ତତେ

ଅମୃତ ସମ୍ପଦ ।’’

(୫)

ଆବର ଦେଖଇ ପାନ୍ଥ, ବେଢ଼ି ଚଉପାଶେ

ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣବୀଣା କରେ,

ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ଦେବଦଳ ଗାଆନ୍ତି ଭଲ୍ଲାସେ

ମହାପ୍ରେମଭରେ–

‘‘ଜୟ ଜଗଦମ୍ୱା ନେତ୍ର- ପ୍ରଭା ମୂର୍ତ୍ତମତୀ

ଆଶା ପ୍ରଭାମୟୀ ।

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡପାବନି ମାତଃ ଜୟ ଭଗବତି !

ଜୟ ପୁଣ୍ୟମୟି !’’

ବାଜଇ ଅଯୁତ ବୀଣା ଅମୃତ ଝଙ୍କାରେ

ବହି ଜୟଧ୍ୱନି ।

ଗମ୍ଭୀରେ ଧ୍ୱନିତ ସେହି ଜୟ-ଜୟକାରେ

ଆକାଶ ଅବନୀ ।

ଆତ୍ମସମର୍ପଣ

ଏ ପ୍ରାଣବୀଜର ଅଟ ହେ ସବିତା,

ତୁମ୍ଭ ପ୍ରେମାଲୋକେ ସିନା,

ହେବ ଅଙ୍କୁରିତ ପୁଷ୍ପିତ ଫଳିତ,

କାହିଁ ଗତି ତୁମ୍ଭ ବିନା ।

ମନ–ଲୋଚନର       ଜ୍ଞାନାଲୋକ ତୁମ୍ଭେ

ସର୍ବ ଦର୍ଶନନିଦାନ,

ତୁମ୍ଭେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନନ୍ଦ ସ୍ୱରୂପ

ମୁଁ ଯେ ଆନନ୍ଦ-ସନ୍ତାନ ।

ମୁହିଁ କ୍ଷୁଦ୍ର ଉର୍ମି, ତୁମ୍ଭେ ମହାସିନ୍ଧୁ,

ଉର୍ମି ସିନ୍ଧୁ ଏକାକାର,

ଅନନ୍ତ ମଙ୍ଗଳ- ସଂକଳ୍ପ-ସମ୍ଭୂତ

ମୁହିଁ ତୁମ୍ଭ ମହିମାର ।

ବିହଙ୍ଗମ ମୁହିଁ, ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ତୁମ୍ଭେ,

ତୁମ୍ଭ ବିନା କାହିଁ ପ୍ରାଣ,

ତୁମ୍ଭରି ସ୍ୱରୂପେ କରିବି ବିହାର

ଗାଇ ତବ ଜୟଗାନ ।

ମୁଁ ତ କ୍ଷୁଦ୍ର ଶିଶୁ, ତୁ ପ୍ରାଣଜନନୀ

ଅଚ୍ଛେଦ୍ୟ ନାଡ଼ୀବନ୍ଧନ,

ତୋ ପ୍ରେମନୟନ ନିରୁପମ ସ୍ନେହେ

ଅନାଇଛି ଅନୁକ୍ଷଣ ।

ଏ କ୍ଷୁଦ୍ର ପ୍ରାଣର ପ୍ରେମ ପ୍ରତିଦାନ

ପାଦପଦ୍ମେ ପ୍ରାଣ-ବଳି,

ଅର୍ପଇ ଆନନ୍ଦେ, ଘେନ ମହାପ୍ରଭୁ,

ଘେନ ଏ ଦୁଃଖୀର ଅଳି ।

ଭାରତ-ଭାବନା

ଉଦ୍‌ବୋଧନ

(୧)

ଆସ ଗୋ ଅମୃତମୟି ଜନନୀ ଭାରତି,

ଦରଶନ ଦିଅ ବାରେ ଦୀନେ ଦୟା କରି,

ତୋ ବିହୁନେ ଚରାଚର

ଜୀର୍ଣ୍ଣାରଣ୍ୟ ଭୟଙ୍କର,

ନୀରସ ମାନସ-ସରଃ, ମାତଃ ସରସ୍ୱତି,

ଜୀବନ ଦୁର୍ବହ-ଭାର କଳୁଷ-ସଂହତି ।

(୨)

ଯେ ଜ୍ୟୋତି, ମା’ ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟି, ଏ ମୋର ଲୋଚନେ

ଦେଇଥିଲୁ, ଦୟାମୟି, କିଶୋର ଯୌବନେ,

ସେ ଜ୍ୟୋତି ହରାଇ ହେଳେ

ଅନ୍ଧ ମୁହିଁ ମନ୍ଦବେଳେ,

ଆଉ ନ ଦିଶଇ ଡୋଳେ ଏ ବିଶ୍ୱ-ଭୁବନେ

ତୋ ବିଶ୍ୱ-ନନ୍ଦିନୀ-ରୂପ ଅବା ଏହି ମନେ ।

(୩)

ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ନିଶୀଥାକାଶ ଅସୀମ ଅପାର,

ନିମ୍ନେ ସୁଗମ୍ଭୀର ଧ୍ୱନି ମହାପାରାବାର,

ସ୍ୱର୍ଗର ଜ୍ୟୋସ୍ନାରେ ସ୍ନାତ

ସ୍ତବ୍‍ଧ ବିଶ୍ୱ ଅବଦାତ,

ସେ ଗମ୍ଭୀର ଉଦାରତା ଜିଣି ମହୋଦର

ଦିନେ ସ୍ଫୁରିଥିଲା ପ୍ରାଣେ ତୋ ଶୋଭା-ସଂସାର ।

(୪)

ସେକାଳେ ଅମୃତ-ସ୍ରାବୀ ତୋ କଣ୍ଠ-ସଙ୍ଗୀତ

ଅର୍ଣ୍ଣବ-ପ୍ରଣବ-ଗାଥା ଯା ପାଶେ ନିନ୍ଦିତ,

ସଞ୍ଚରି ଅନ୍ତରେ ମୋର

ନୀରବ ଅଭୟ ଘୋର

ନାଦେ କରିଥିଲା ପ୍ରାଣ-ମନ ପୁଲକିତ,

ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ରୋମାଞ୍ଚପୂର୍ଣ୍ଣ ମହା ବିସ୍ଫାରିତ ।

(୫)

ଆଜି ବହୁ ଦିନ ଅନ୍ତେ ବ୍ୟାକୁଳ ଅନ୍ତରେ

ନିରାଶର ଆଶା ତୋର ଅଭୟ ପୟରେ

ଅନୁତାପ-ଅଶ୍ରୁଜଳ

ଢାଳି ହେବି ନିରିମଳ,

ଅଭିନବ ଜ୍ୟୋତି ତବ ପଦ-ପରଶରେ

ଏ ପ୍ରାଣେ ଲଭିବି ବୋଲି ଡାକଇ କାତରେ ।

(୬)

ଆସ ମା’ କରୁଣାମୟି, ବିଶ୍ୱଶୋଭାରାଣୀ

ବିରାଜ ଏ ପ୍ରାଣେ ଆଜି ବିଶ୍ୱମ୍ଭରା ବାଣୀ,

ଫେଡ଼ି ଅତୀତର ଦ୍ୱାର

ଆଦିମ ଆର୍ଯ୍ୟ-ସଂସାର,

ତୋ ଆଦିମ ଲୀଳା-ଭୂମି ଦେଖାଅ ମା’ ଆଣି,

ଦେକୁ ସେହି ପୁଣ୍ୟାଲେଖ୍ୟ ଏ ପ୍ରାଣ ବଖାଣି ।

(୭)

ଆର୍ଯ୍ୟ-ୠଷି-ମୁଗ୍‍ଧ-ପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ-

ମହୋଦାର ପୁଣ୍ୟଚିତ୍ର କରି ଦରଶନ,

ଲଭିବି ବାଞ୍ଛିତ ଫଳ,

ଏ ଚିତ୍ତ ହେବ ନିର୍ମଳ,

ଭଜିବି ଭକତି-ଭରେ ତୋର ଶ୍ରୀଚରଣ,

ଦୟା କର ଦୟାମୟି, ମୁହିଁ ଅକିଞ୍ଚନ ।

ୠଷିପ୍ରାଣେ ଦେବାବତରଣ

[ସରସ୍ୱତୀ ନଦୀତଟ – ଉଷାକାଳ]

ମହାଦେବୀ ଭିକ୍‌ଟୋରିୟା

(ରସକୁଲ୍ୟା ବୃତ୍ତ)

ମହାମୃତ୍ୟୁ-ଶୋକ-ତାମସୀ ଛାୟା

ସହସା ବିସ୍ତାରି ବିରାଟ କାୟା,

ଘୋଟିଯାଇଅଛି ନିଖିଳ ମହୀ,

ଦାରୁଣ ନିର୍ବେଦ ମାରୁତ ବହି

ଲିଭାଇଛି ମହାଶ୍ୱାସେ,

ହର୍ଷ-ଦୀପ-ଶିଖା ସହସ୍ର ପ୍ରଦେଶେ

କୋଟି କୁଟୀ-ସୌଧବାସେ ।୧।

ମା’ ନାମ ମହିମା ମହୀମଣ୍ଡଳେ,

ମା’ ନାମର ଶାନ୍ତି ତପନତଳେ,

ମା’ ନାମ-ମାଧୁରୀ ମାନବପ୍ରାଣେ,

ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଜୀବନ୍ତ ଧ୍ରୁବ ପ୍ରମାଣେ,

ଯାର ପ୍ରାଣେ ପ୍ରମାଣିତ,

ସେହି ମହାଦେବୀ ମାତା ଭିକ୍‌ଟୋରିଆ

ଭବଧାମୁଁ ତିରୋହିତ ।୨।

ଅର୍ଦ୍ଧ-ଧରଣୀର ଅଧି-ଈଶ୍ୱରୀ

ବ୍ରିଟିଶସାମ୍ରାଜ୍ୟ-ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଶଙ୍କରୀ

ଭାରତସମ୍ରାଜ୍ଞୀ ଶ୍ରୀ ମହାରଣୀ,

ରାଜରାଜେଶ୍ୱରୀ ନାରୀ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ

ସର୍ବ-ମନୁଜ ବନ୍ଦିତା,

ସତୀ-ଶିରୋମଣି ସମ୍ରାଜ୍ଞୀ-ଜନନୀ

ପୁଣ୍ୟମୟୀ ଅନିନ୍ଦିତା ।୩।

ଆସିୟା ୟୁରୋପ ଆମେରିକାରେ,

ପୁଣି ଆଷ୍ଟ୍ରଲିଆ ଆଫରିକାରେ,

ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ପଶ୍ଚିମେ,

ବିଷୁବ-ଉତ୍ତାପେ-ମେରୁର ହିମେ,

ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଯାର ନାମ,

ଯାର ରାଜ୍ୟେ କେଭେ ନୁହେ ଅସ୍ତମିତ

ଦିନମଣି ତେଜୋଧାମ ।୪।

‘‘ଭିକ୍‌ଟୋରିଆ-ଯୁଗ’’ ଅମରାକ୍ଷରେ,

ଯା ନାମ ଖୋଦିତ କାଳ-ବକ୍ଷରେ,

ଯାର ରାଜଶକ୍ତି, ରାଜ-ମହିମା

ବିପୁଳ ରାଜଶ୍ରୀ, ରାଜ-ଗରିମା,

ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଦେଶେ କାଳେ

ସୁଚିର ରାଜତ୍ୱ ଯାହାର ଶୋଭିତ

ମହାକୀର୍ତ୍ତୀ-ମଣିମାଳେ ।୫।

ଯାର ଦୟା-କ୍ଷମା-ଶନ୍ତି ସୁଧାରେ,

ସୁଧାଶକ୍ତି ଆହା ଏ ବସୁଧାରେ

ରାଜଦଣ୍ଡ ନୀତି ରାଜଶାସନ;

ହୃଦ ଯାର ପୁଣ୍ୟ ସ୍ନେହ-ଭବନ,

ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ଯା ଚରିତ,

ମୈତ୍ରୀ ଅନୁକମ୍ପା ବାତ୍ସଲ୍ୟ କରୁଣା

ଅମୃତରସେ ପୂରିତ ।୬।

ପ୍ରାଣାଧିକ ତବ ପ୍ରଗାମଣ୍ଡଳୀ

ପ୍ରଜାସ୍ନେହ ପୁତ୍ରସ୍ନେହକୁ ବଳି,

ଦୀନ ପ୍ରଜାଙ୍କର ଦୁଃଖକୁ ଜାଣି,

ଭିକ୍‌ଟୋରିଏ ! ଶତ ଆଶ୍ୱାସବାଣୀ

ଭାଷୁଥିଲ ସ୍ନେହଭରେ,

ଜଗଦମ୍ବାପ୍ରାୟେ ପ୍ରଜାଙ୍କ ଜନନୀ

ଥିଲ ଏହି ଜଗତରେ ।୭।

ଅଦ୍ଭୁତ ଘଟନ ତବ ଶାସନେ

କରିଲା ବିସ୍ମିତ ବିଶ୍ୱଭୁବନେ,

ସବଜ୍ର ବିଦ୍ୟୁତ, ବହ୍ନି, ବରୁଣ

ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ଦେବ ଭାସ୍କର ପୁଣ,

କିଙ୍କର ପ୍ରାୟେ ତୋ ପଦେ

ଖଟି ଦିବାନିଶି ବଢାଇଲେ ପ୍ରଜା-

ମଙ୍ଗଳ ସୁଖସମ୍ପଦେ ।୮।

କ୍ଷଣକେ ବିହରି ସହସ୍ର ଦେଶ,

କ୍ଷଣପ୍ରଭା କ୍ଷଣେ ବହେ ସନ୍ଦେଶ;

ବାହଇ ବରୁଣ ବହ୍ନି ସଙ୍ଗତେ

ବାଷ୍ପୀୟ ତରଣୀ ବାଷ୍ପୀୟ ରଥେ

ଜଳେ ସ୍ଥଳେ ବିହାୟସେ;

ଆଦିତ୍ୟ ଚିତ୍ରଇ ଆଲେଖ୍ୟନିକର

ରଞ୍ଜନ-କର ପରଶେ ।୯।

ତବ ଜ୍ଞାନ-ପ୍ରେମ-ଶକ୍ତି ଅତୁଳ

ଚିର ଅବଜ୍ଞାତ ଅବଳାକୁଳ-

କଳଙ୍କ-ଭଞ୍ଜନେ ମାନ-ବର୍ଦ୍ଧନେ

ବିହିଲା ବିଳ୍ପବ ଭବଭବନେ,

ତେଣୁ ମହିଳା ସମ୍ମାନ,

ମହୀ ମହନୀୟ ବୋଲି ଜଗତରେ

ହେଉଅଛି ବର୍ଦ୍ଧମାନ । ୧୦ ।

ଶ୍ୱେତ, କୃଷ୍ଣ ଅବା ହିନ୍ଦୁ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟାନ,

ବୌର୍ଦ୍ଧ, ଜୈନ କିମ୍ବା ମୁସଲମାନ,

ପ୍ରାଚ୍ୟ ବା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସମ ତୋଠାରେ

ପ୍ରଜାନିର୍ବିଶେଷେ ଥିଲେ ସଂସାରେ,

ପ୍ରଜାସୁଖେ ଆନନ୍ଦିତା,

ପ୍ରଜାର ଦୁଃଖରେ ସନ୍ତତ କାତରା

ଦୟାମୟୀ ଅନିନ୍ଦିତା ।୧୧।

ତବ ପୁଣ୍ୟ ତେଜେ ପବିତ୍ର ପ୍ରଭା

ତବ ରାଜସଭା ପୁଣ୍ୟ-ସୌରଭା

ମହାକବି ମହାବୀର ସଜ୍ଜନେ,

ପୁଣି ଗୁଣବତୀ ନାରୀ-ରତନେ,

ସେ ସଭା ସଦା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ।

ଭବିଷ୍ୟ ଭାରତୀ କବି-ପତିଙ୍କର

ତବ ଜୀବନେ ସଫଳ ।୧୨।

ଶ୍ୱେତଦ୍ୱୀପ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ରୂପିଣୀ,

କୋଟିବୃନ୍ଦ-ପଦ୍ମବନ-ବାସିନୀ,

ପୁଣ୍ୟମୟୀ ଦୁର୍ଗେ ନରସମାଜେ,

ବ୍ରିଟିଶକେଶରୀ ଶ୍ରୀପଦେ ରାଜେ

ଆଶମୃତ ନିସ୍ୟନ୍ଦିନୀ

ନିରାଶ ଭାରତେ ଆଶ୍ୱାସଦାୟିନୀ

ଦେବୀ ଭାରତୀରୂପିଣୀ ।୧୩।

ଶାନ୍ତି-ମନ୍ତ୍ର-ପୁତ ମହାଘୋଷଣା

ପ୍ରଚାରି ଭାରତେ ଦେଲ ସାନ୍ତ୍ୱନା

ସେ ଶୁଭ ଭାରତୀ-ବୀଣାର ସ୍ୱରେ

ଜାଗିଉଠେ ପ୍ରାଣ ଏ ଭାରତରେ,

ଧନ୍ୟ ସେ ଘୋଷଣାସ୍ୱନ,

ମୋହ-ଆବରଣ କରି ଉନ୍ମୋଚନ

ବିହେ ନବ ଜାଗରଣ ।୧୪।

ଗୃହେ ସୁଗୃହିଣୀ ସୁପତିବ୍ରତା,

ଜୀବନେ ମରଣେ ପତିଦେବତା,

ନତିପାଦପଦ୍ମେ ମତି ଯାହାର

କମଳେ କମଳାସମ ଉଦାର ।

ଚିରବୈଧବ୍ୟଶୋକରେ,

ପୁଣ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟ ଆଚରିଲ ସତୀ

ମହାପ୍ରେମଭକ୍ତିରେ ।୧୫।

ଆସନ୍ତେ ପ୍ରାଣର ଅନ୍ତିମଯାମ

ଇଷ୍ଟମନ୍ତ୍ରରୂପେ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ନାମ

ପ୍ରେମେ ଜପି, କରି ଶାନ୍ତିବାଚନ

କଲ ଆନନ୍ଦରେ ସ୍ୱର୍ଗାରୋହଣ ।

ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ ମହାସତୀ,

କାହିଁ ତବ ସମା ସମ୍ରାଜ୍ଞୀ ଜନନୀ

ପତିବ୍ରତା ପୁଣ୍ୟବତୀ ।୧୬।

ଚାହିଁରହିଥିଲ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ଆଶେ

ଯିବବୋଲି ପ୍ରିୟତମଙ୍କ ପାଶେ

ଯଥାକାଳେ ସ୍ୱର୍ଗେ ଭେଟିଲ ଯାଇ

ପ୍ରାଣ-ଅଭିରାମ ହୃଦୟ-ସାଇଁ

ଭେଟିଲେ ଆହା ଯେସନ

ଶ୍ରୀରାମେ ବୈଦେହୀ ଦଇବ ବିଧାନେ

ସହି ବିଚ୍ଛେଦ–କଷଣ ।୧୭।

ଶୋକ-ଲହରୀ

(୧)

କି ଘୋର ବାରତା ଆଜି ଅଶନି-ନିର୍ଘାତେ

ପଶିଲା ଏ ଉତ୍କଳ-ଭବନେ !

ବିଦଳିତ କି ଦାରୁଣ ଶୋକଝଞ୍ଜାବାତେ

ଶତ ଆଶାଲତା ହୃଦବନେ !

ଉତ୍କଳ ଗଗନ-ରବି ଦେବ ଶ୍ରୀ ସୁଢ଼ଳ

ଅସ୍ତମିତ ଦିବା ଦ୍ୱିପହରେ ।

ଘୋର ଅନ୍ଧକାରେ ମଗ୍ନ କାତର ଉତ୍କଳ

ବିକଳେ କାନ୍ଦଇ ଆର୍ତ୍ତସ୍ୱରେ ।

ପୂରୁବେ ପଶ୍ଚିମେ ଆଜି ବିଳାପର ଧ୍ୱନି

କାନ୍ଦଇ ରେ ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣ,

ଆକୁଳେ କାନ୍ଦଇ ସର୍ବ ଉତ୍କଳ-ଅବନୀ

ଚଉଦିଗ ଶୋକେ ବିମଳିନ ।

(୨)

ସତେ କି ହେ ମହାରାଜ ଗଙ୍ଗବଂଶ-ରବି,

କୋଟି ନେତ୍ର-ନନ୍ଦନ ପ୍ରତିମା,

ବୁଧକୁଳ-ମାନନୀୟ ମନୀଷୀ ସୁକବି,

ସ୍ୱଦେଶର ଗୌରବ ଗରିମା,

ସତେ କି ହେ ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକ ପରଲୋକ ଦେଶେ,

ମହାପ୍ରସ୍ଥାନର ମହାପଥେ,

ଗଲ ଚାଲି ଏ ସଂସାର ତେଜିଣ ନିମେଷେ,

ସୁକୃତ-ପୁଷ୍ପକ-ପୁଣ୍ୟପଥେ ?

(୩)

ତେଜି ଶ୍ରୀ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ହୃଦୟ-ନନ୍ଦନେ,

ତେଜି ପ୍ରିୟ ସୁତ-ସୁତା-ଜାୟା,

ତେଜି ରାଜ୍ୟ ରାଜଦଣ୍ଡ ରାଜସିଂହାସନେ,

ତେଜି ସଂସାରର ସର୍ବମୟା,

ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟଧାମର ସୀମା ଲଙ୍ଘିଣ କ୍ଷଣକେ

ଯାଇଅଛି ଚାଲି ମହାବାବୁ,

ସେ ଅଜ୍ଞାତଲୋକ       ପରଲୋକେ କି ଛଟକେ

ଯହୁଁ କେହି ନ ବାହୁଡ଼େ ଆଉ ।

ଯାଇଅଛ ଚାଲି ଦେବ ଚିରକାଳ ପାଇଁ

ଦିବ୍ୟଧାମ ଅମର-ନଗରେ,

ଏ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ-ନୟନ ଆଉ ବିଲୋକିବ ନାହିଁ

ବୀର୍ଯ୍ୟଦୀପ୍ତ ତବ କଳେବର ।

(୪)

ଶାଳ-ପ୍ରାଂଶୁ ସେ ମୂରତି, ସେ ବକ୍ଷ-ବିପୁଳ,

ସେ ପ୍ରଶାନ୍ତ କରୁଣ ନୟନ,

ସେ ଦିବ୍ୟ ଆକାର, ଯହିଁ ଏକାଧାରେ ଠୁଳ

ଭୀମକାନ୍ତ ଗୁଣ ଅଗଣନ ।

ଆକାର-ସଦୃଶ-ପ୍ରାଜ୍ଞ ଥିଲ ନରମଣି,

ଶାସ୍ତ୍ରେ ଅକୁଣ୍ଠିତା ତବବୁଦ୍ଧି,

ଅନୁସରି ଜ୍ଞାନ-ଗର୍ଭ କର୍ମର ସରଣୀ

ବିଧିରେ ଲଭିଲ ମହାସିଦ୍ଧି ।

ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କ୍ଷଣଜନ୍ମା ଜନ୍ମି ରାଜବଂଶେ,

କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ମାନବ-ଜନମେ,

ମଣ୍ଡିଅଛ ମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଯେଉଁ ଅବତଂସେ,

ଯେଉଁ ମହାପ୍ରୟାସ ବିକ୍ରମେ,

ସେହି ମହାପ୍ରୟାସର ପବିତ୍ର ସଂଯମେ

ଥିଲ ତୁମ୍ଭେ ମହାକର୍ମବୀର,

ଆଡ଼ମ୍ଭର-ଶୂନ୍ୟ ରାଜ-ଋଷି ରାଜ୍ୟାଶ୍ରମେ,

ଗୃହାଶ୍ରମେ ଆଦର୍ଶ ଗୃହୀର ।

(୫)

ରାଜକର୍ମ-କୋଳାହଳ ମଧ୍ୟେ ଥାଇ ସଦା

କେମନ୍ତେ ହେ କହ କର୍ମୀବର,

ଭେଟିଲ, ସେବିଲ ଦେବୀ ଭାରତୀ ବରଦା ?

ସୌଭାଗ୍ୟେ ଲଭିଲ ତାଙ୍କ ବର ।

ରୁଚିର ସଦ୍ଭାବ ରାଜ୍ୟେ, ହେ ରସଜ୍ଞ କବି,

ନିସର୍ଗର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ-ନିଳୟେ,

ଆନନ୍ଦେ ବିହରି କେତେ ସୁମନୋଜ୍ଞ ଛବି

ଚିତ୍ରିଲ ହେ କବିତା ନିଚୟେ,

ଉତ୍କଳର ସୁରଧୁନୀ ଉତ୍କଳ-ପାବନୀ

ମହାନଦୀ ‘‘ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା’’ ଚିତ୍ର,

ଶ୍ରୀକରେ ଚିତ୍ରିଲ ଚିନ୍ତି ଦିବସ ରଜନୀ

ମହାନଦୀ-ମହିମା ବିଚିତ୍ର ।

ଝାନ୍‍ସୀ‌ ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ ଶୌର୍ଯ୍ୟ ସୁଚରିତ

ଶୁଣି ତବ କ୍ଷତ୍ରିୟ-ଶୋଣିତ

ସଘନେ ଉଠିଲା ନାଚି ତବ ବୀର-ଚିତ୍ତ

ଗାଇଲା ହେ ‘‘ବୀରବାମା’’ –ଗୀତ ।

ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟାକାଶେ ଉଇଁ ଶୁଭକ୍ଷଣେ

ଭାଷା-ଯୋଗେ ଭବିଷ୍ୟମିଳନେ

ସୁଚିଲ ହେ ଦୂରଦର୍ଶି, ଅରୁଣ ଯେସନେ

ସୂଚେ ମାଧ୍ୟଦିନ-ଆଗମନେ ।

ସୁଧୀ କବି-ଜନେ ଆହା କେତେ ସମାଦର

କରିଅଛି ହେ ଗୁଣ-ଗ୍ରାହକ,

ଗୁଣି ଗୁଣି ତବ ଗୁଣ କେତେ ଗୁଣିଙ୍କର

ବହଇ ହେ ନୟନୁ ଲୋତକ ।

(୬)

ବାମଣ୍ଡା-ଗୌରବ, ଦେବ, ବାମଣ୍ଡା-ମହିମା

ରାଜଧାନୀ ଦେବଗଡ଼ ଟେକ,

ଉତ୍କଳେ ଗୀର୍ବାଣ-ବିଦ୍ୟା- ଗୌରବ-ଗରିମା

ବଢ଼ାଇଲା ତୁମ୍ଭରି ବିବେକ ।

ପ୍ରତିଦିବସର ପ୍ରୀତି- ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୟାସରେ

ଯେ ରାଜ୍ୟ ପାଳିଲ ସୁମଙ୍ଗଳେ,

ତେଜି ତାକୁ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହେଲ କ୍ଷଣକରେ

ବିରାଜିଲ ଏବେ ଦେବଦଳେ ।

ଏବେ ତବ ଲୋକଦ୍ୱୟ- ସାଧନୀ ଚାତୁରୀ

ଲଭିଅଛି ଅପୂର୍ବ ମହିମା,

ଦେବପୁରୀଯାଏ ତବ ଜୀବନ-ମାଧୁରୀ

ପ୍ରସାରିତ ଲଙ୍ଘି ମର୍ତ୍ତ୍ୟ-ସୀମା ।

(୭)

ବିରାଜ, ବିରାଜ ଦେବ ! ଅମର-ଭବନେ

ଶୁଭ ନବ ଦେବ-ମୂର୍ତ୍ତି ଲଭି,

ଉତ୍କଳର ଅଶ୍ରୁ-ଧୌତ ହୃଦୟ-ଗଗନେ

ପ୍ରତିଫଳୁ ତବ ଦେବ-ଛବି ।

ମହାମହେଶଙ୍କ ଶ୍ରୀଚରଣ- ଛାୟାତଳେ

ଲଭି ଦିବ୍ୟ ତେଜଃ-ପୁଞ୍ଜ କାନ୍ତି,

ଉଭାହୋଇ ଜ୍ୟୋତିର୍ମୟ ଦେବତାଙ୍କ ଦଳେ,

ଗାଅ ଦେବ ! ଓଁ ସ୍ୱସ୍ତି ଶାନ୍ତି ।

ସେହି ଶାନ୍ତି ମହାମନ୍ତ୍ର, ସେହି ସ୍ୱସ୍ତି-ଗାନ

ସନ୍ତପ୍ତ ଏ ସଂସାର-ଆଳୟେ

ସ୍ଫୁରୁ ନିତ୍ୟ, କରୁ ନିତ୍ୟ ଅଭୟ-ପ୍ରଦାନ

ମନୁଷ୍ୟର ହତାଶ ହୃଦୟେ ।

ସେ ସଙ୍ଗୀତ-ମନ୍ଦାକିନୀ କରୁ ମଧୁମୟ

ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ନକ୍ଷତ୍ର-ମଣ୍ଡଳ,

ସେ ପରମ ଘୋଷଣାର ଅମୃତ ଅଭୟ

ବ୍ୟାପୁ ବ୍ୟୋମ ବାୟୁ ଜଳ ସ୍ଥଳ ।